تصمیم سازی چیست؟
در دنیای کنونی به جهت پیچیدگی بیش از پیش امور و به هم پیوستگی و وابستگی تصمیم ها، اعمال و رفتار آحاد مختلف یک جامعه و تأثیر متقابل افراد در جایگاه های مختلف بر زندگی یکدیگر و همچنین ظهور نخبگان و اندیشمندان با افکار مختلف و گاه متفاوت معمولاً دولتمردان، حکمرانان و افراد تصمیم گیرنده در هر جامعه ای را بر آن داشته تا با طیف های مختلف از این اندیشمندان و نخبگان برای بسیاری از امور مشورت کرده و نظرات تخصصی ایشان را در روند تصمیم گیری خود دخالت دهند. در چنین شرایطی در بین این اندیشمندان رقابتی علمی برای تأثیر بر نتیجه روند تصمیم گیری و فرد تصمیم گیر بروز می کند به مجموعه ای از فعالیت هایی که به منظور تأثیر بر روند تصمیم گیری در جهت اتخاذ تصمیم مورد نظر تصمیم ساز توسط تصمیم گیر انجام می شود تصمیم سازی گفته می شود و به فرد یا افرادی که فعالیت های ایشان چنین کارکردی خواهد داشت تصمیم ساز می گویند. به بیان دیگر تصمیم سازی روندی مشورتی قبل از مرحله تصمیم گیری است. اصولاً فرد یا گروه تصمیم گیر از فرد یا گروه تصمیم ساز متفاوت بوده و جایگاه و کارکرد مختلفی دارد. هر چند واژه تصمیم سازی و تصمیم گیری شباهت بسیار زیادی دارد. اما در معنا و مفهوم تفاوت های عمده ای برای این دو قابل بررسی است. اصول تصمیم سازی و تصمیم گیری
جایگاه تصمیم گیر و تصمیم ساز:
با توضیح ارائه شده در قسمت قبل به وضوح تفاوت تصمیم گیری و تصمیم سازی مشخص شد. بنابراین اصولاً تصمیم ساز در روند تصمیم گیری صرفاً با فرآیند تصمیم سازی تأثیر می گذارد و خود او به هیچ وجه فرد تصمیم گیر یا عضو گروه تصمیم گیر نیست که اگر چنین بود نیازی به فرآیند تصمیم سازی وجود نداشت از این دیدگاه تصمیم سازی عبارت است از: روند متقاعد کردن فرد تصمیم گیر برای اتخاذ تصمیم مورد علاقه و مطلوب تصمیم ساز است.
برای مثال می توان روند بررسی یک پرونده قضایی در دادگاه را به جریان تصمیم سازی و تصمیم گیری شبیه دانست در چنین موردی دو گروه تصمیم ساز و یک گروه یا فرد تصمیم گیرنده وجود دارد یکی از گروه های تصمیم ساز فرد متهم یا خوانده و وکلای مدافع او هستند و گروه تصمیم ساز دیگر فرد شاکی و وکلای مدافع او می باشند در این بین قاضی فرد تصمیم گیر به شمار می رود که در برخی موارد هیأت منصفه نیز در نقش تصمیم گیر حضور می یابد هر دو گروه تصمیم ساز در تلاش برای متقاعد کردن فرد تصمیم گیرنده برای اتخاذ تصمیم و رأی مطلوب خود هستند و تلاش می کنند فرد تصمیم گیر را متقاعد کنند که تصمیم و رأی پیشنهادی ما بهترین و درست ترین تصمیم است.
موضوع تصمیم سازی:
باتوجه به اینکه روند تصمیم سازی روندی پیچیده، حساس، دقیق و گاه طولانی است بنابراین به منظور اطمینان از روند و نتیجه این فرآیند نیازمند رعایت اصول علمی مربوط می باشد به همین جهت فرآیند تصمیم سازی بیشتر برای موضوعات و موارد بسیار مهم یا موضوعات کلان مربوط به یک جامعه اتفاق می افتد. البته باید متذکر شد که فرآیند تصمیم سازی لزوماً برای اهداف و مقاصد صددرصد درست و بجا اتفاق نمی افتد بلکه این دانش و مهارت همچون ابزاری در دست فرد تصمیم ساز است که می تواند آن را برای رسیدن به اهداف درست و شاید نادرست به کار برد. اصول تصمیم سازی و تصمیم گیری
تقسیم مسئولیت ها (مسئولیت با کیست؟)
در فرآیند تصمیم سازی با توجه به اینکه در صورت رعایت اصول علمی مربوط، احتمال به نتیجه رسیدن پروژه بسیار زیاد است بنابراین مسئولیت سنگینی بر عهده تصمیم ساز وجود داشته و فرد تصمیم ساز باید قبل از شروع فرآیند تصمیم سازی نسبت به درستی تصمیمی که قصد دارد برای رسیدن به آن تلاش کند، اطمینان کامل و کافی داشته باشد. این مسئله آنچنان اهمیتی دارد که گاهاً ممکن است برای اطمینان از درستی یا نادرستی تصمیم مد نظر و هچنین تبعاتی که مستقیم یا غیرمستقیم پس از اتخاذ آن تصمیم از سوی فرد تصمیم گیر متوجه جامعه می شود، مدت زمان زیادی صرف شود. بنابراین هرچند به ظاهر و از دید عموم مردم مسئولیت اصلی تصمیم اتخاذ شده و تبعات آن بر عهده تصمیم گیر است اما با توجه به قدرتی که از فرآیند تصمیم سازی سراغ داریم به لحاظ علمی عمده ی مسئولیت تصمیم های اتخاذ شده را بر عهده فرد تصمیم ساز می دانیم.
نویسنده: محسن شیروانی
