اندیشکده برهان
تاریخچه:
اندیشکده برهان در ابتدا در قالب پایگاهی تحلیلی-تبیینی (تنها در عرصه‌ی فضای مجازی) به همت جمعی از جوانان انقلابی در آبان‌ماه سال ۱۳۸۹ آغاز به کار کرد. این وبگاه از یک‌سو به‌منظور جبران خلأها و کاستی‌های موجود در زمینه‌ی تولیدات تحلیلی رسانه‌ها و از سوی دیگر، در راستای افزایش سطح کمّی و کیفی تحلیل‌گران و کارشناسان رسانه‌ای، تأسیس و راه‌اندازی شد. به همین دلیل، وبگاه برهان به‌عنوان اولین «پایگاه تحلیلی-تبیینی کشور» با تشکیل شبکه‌ای از نخبگان و تحلیل‌گران اندیشه‌ورز از تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۹ رونمایی شد و شروع به فعالیت کرد. کارویژه‌های تعریف‌شده برای این پایگاه، «پاسخ به شبهات واردشده به نظام»، «وارد کردن شبهه به حریف» (آفندی) و «تبیین دیدگاه‌های امامین انقلاب‌اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)» بود.
«اندیشکده» بر اساس تعریف بومی آن عبارت است از یک مرکز معرفتی و علمی که با تکیه بر تعدادی اندیشمند و متفکر درونی (عضو) – در کنار بهره‌گیری از فرزانگان و صاحب‌نظران بیرونی- و به‌واسطه‌ی انجام پژوهش‌های ساختاریافته و معیّن در یک یا چند قلمرو موضوعی، به تولید و انتشار تحلیل و فکر مکتوب و مدوّن – اعّم از نظریه، راهبرد و برنامه – می‌پردازد، با این تعریف می‌توان برهان را یک اندیشکده نامید. لازم به ذکر است برهان بر آن نیست که صرفاً به گردآوری و بازتاب آراء و افکار دیگران بپردازد و نوعی «واسطه‌گری» را در ساحت معرفت و اندیشه در پیش بگیرد، بلکه خواهان به‌کارگیری متفکران «درونی» و «بومی» به‌منظور عرضه‌ی تولیدات معرفتیِ «مستقل» و «درون‌زا» است.
مؤلفه‌های هویتی و ارزش‌های سازمانی اندیشکده:
اندیشکده‌ی برهان بر آن است که در مسیر یک «جهاد فکری و اعتقادی» منسجم و متقن در مسیر «عقلانیت انقلابی، پیشرفت و تعالی و تمدن اسلامی» گام نهد. «پاسخگویی مستدل و منطقی به پرسش‌ها و مسئله‌های کنونی جامعه»، «گره‌گشایی از معضلات فکری و نظری»، «شبهه‌زدایی» و «تولید تحلیل‌ها و تأملات سالم و پالوده‌ای از کج‌اندیشی و انحراف» اصولی است که جهادگران فکری اندیشکده‌ی برهان در مسیر تولید محتوا بدان توجه می‌کنند. منطق و عقلانیت حاکم بر ذهنیت نویسندگان و متفکران برهان، منطق و عقلانیت برخاسته از انقلاب‌اسلامی است و البته در منظومه‌ی گفتمانی امامین انقلاب‌اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) و حضرت امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) برجسته شده است.
بر این اساس، اندیشکده‌ی برهان بر شاخص‌های هویتی و ارزش‌های سازمانی ذیل استوار شده است:
- اصل و اساس خود را برپایه‌ی گفتمان و چارچوب معرفتی برخاسته از اندیشه‌های امام راحل عظیم‌الشأن و رهبر معظم انقلاب‌اسلامی می‌داند.
- از سازوکار «موضوع‌یابی و مسئله‌شناسی» ویژه‌ای برخوردار است که بتواند در شناخت و کشف نقاط چالش‌برانگیز، کارآمد باشد.
- بررسی موضوعات و مسائل را با نگاهی کلان، گفتمانی و راهبردی دنبال کرده و با عبور از این مرحله و ورود به عرصه‌ی برنامه‌ریزی، از وجه «کاربردی» نیز غافل نخواهد شد.
- ارتباط مؤثری را با «بدنه‌ی تصمیم‌گیر و سیاست‌گذار نظام» برقرار می‌کند.
- بر توان نیروی هوشمند، باانگیزه، پرنشاط و توانمند نسل سوم انقلاب‌اسلامی و جوانان جبهه‌ی مؤمن انقلابی تکیه می‌کند.
- علاوه بر تأمین نیازهای محتوایی روز نظام و انقلاب، نیاز کلان و راهبردی انقلاب‌اسلامی، یعنی تربیت شبکه‌ای انسانی از نخبگان اندیشه‌ورز جهادی تراز انقلاب را وجه همت خود قرار داده است.
- هم‌افزایی با رسانه‌های دیگر جبهه‌ی انقلاب‌اسلامی را مدنظر داشته و تأمین محتوای متناسب برای این جبهه را در دستور کار قرار می‌دهد.
- با استفاده از ابزار «رسانه»، زمینه‌ی اثربخشی بر «افکار عمومی» را مهیا می‌سازد.
مبنای گفتمانی:
با توجه به اهمیت و ضرورت تبیین صحیح و کارآمد بیانات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، اندیشکده‌ی برهان کارویژه‌ی اصلی خود را «تبیین بیانات این دو بزرگوار و تولید پژوهش‌های معرفتی و راهبردی معطوف به دغدغه‌ها و مطالبات سیاسی-فرهنگی ایشان» تعریف نموده است. از سوی دیگر، اکنون هیچ پژوهشکده یا مؤسسه‌ی تحقیقاتی، معرفتی و علمی‌ای با این کارویژه در حال فعالیت نیست و این امر، هویت متمایز به برهان می‌بخشد. علاوه بر این، مطالعه‌ی مراکز مشابه نشان می‌دهد که آنها با وجود مدعای صبغه‌ی پژوهشی و تحلیلی، غالباً از قلمرو انعکاس طبقه‌بندی‌شده‌ی بیانات رهبر معظم انقلاب خارج نگشته و به غور و اندیشه‌ورزی پیرامون آن رو نیاورده‌اند.
بدین ترتیب، عمده‌ی اهتمام برهان به‌صورت خاص و محوری، در حوزه‌ی تبیین و اندیشه‌ورزی ایده‌ها، مفهوم‌پردازی‌ها و دغدغه‌های اساسی امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) و در نهایت عرضه‌ی محصولات و تولیدات فاخر و متقن به جامعه است. بدین منظور، برهان در فاز اول، با رویکرد ایمانی و ولایت‌مدارانه به بررسی و استنتاج منطق‌مند، روش‌مند و ضابطه‌مند مجموع بیانات و منویات امامین انقلاب‌اسلامی می‌پردازد و در فاز بعد، به‌منظور واکاوی و تفهیم بهتر و بیشتر بیانات و ایجاد فضای گفتمانی، از تضارب آرا و تبیین به‌وسیله‌ی صاحب‌نظران و خبرگان تبیین‌گر بهره می‌گیرد. بدین ترتیب، مطالب مبتنی بر بیانات و تدابیر این دو بزرگوار خواهد بود و نه صرفاً مزین به آن.
بلافاصله پس از هر دیدار یا سخنرانی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، برهان در دو سطح جاری و کلان پژوهش‌های موضوعی و راهبردی، به تفکیک مقطع زمانی و جنس کار، خطوط فعالیتی را در نظر گرفته و اهداف ذیل را دنبال می‌کند:
- تغییر رویکردهای نخبگان، کارشناسان و عموم مردم به بیانات امام (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و جلوگیری از تفسیر غلط، ناآگاهانه و انحرافی و سوق دادن فضای نخبگانی کشور در امتداد مطالبات نظری و اجتماعی این دو بزرگوار و پیگیری مطالبات آنان.
- تهیه محورهای کلان و راهبردی، جملات مهم و واژگان کلیدی در قالب گزاره‌نگار
- تولید گفتمان بر مبنای تدابیر ولایت در حوزه‌های مختلف در کشور و قرارگیری فضای جامعه در افق و فضای فکری ولایت و به‌عبارتی انتقال از افق دید و فضای فکری شخصی به افق دید و فضای فکری ولایت
- برآوردن مسئله‌ها از اصل کلام امام و رهبری با ژرف‌اندیشی و تعمق دقیق در کلام این بزرگواران و تحقق نتایج آن در جامعه.
- تدوین راهبردهای موضوعی براساس تفکر و اندیشه‌ی امام راحل و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی).
- آینده‌پژوهی یا موضوع‌یابی و مسئله‌یابی برای تدوین برنامه‌های آینده‌ی اندیشکده.
هدف‌گذاری در جهاد فکری:
برهان به دنبال آن است که با تشکیل یک حلقه‌ی معرفتی و هسته‌ی نظریه‌پردازی، اهداف و غایات زیر را جست‌وجو نماید:
- برجسته‌سازی عقلانیت موجود در گفتمان انقلاب‌اسلامی.
- گفتمان‌سازی مسیر حقیقی شکل‌گیری تمدن اسلامی بر مبنای منظومه‌ی فکری امامین انقلاب‌اسلامی.
- دفاع نظری متقن از خط ایدئولوژیک و اعتقادی انقلاب‌اسلامی.
- تهاجم محاسبه‌شده و سنجیده به مواضع و سیاست‌های غربِ سلطه‌جو.
- پاسخگویی به چالش‌ها و معضلات راهبردی و کلان نظام جمهوری اسلامی و جامعه‌ی اسلامی.
- بسط نظری و اندیشه‌ورزی حول ایده‌ها و گفتمان مطرح‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب‌اسلامی.
- تولید، تحلیل و تبیین سالم و سازنده و پاسخگویی منطقی به شبهات و پرسش‌ها.
- صیانت از باورها و ارزش‌های اسلامی و انقلابی جامعه ایرانی در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی.
- آفند به چالش‌ها و نقاط ضعف دشمن (نظام سلطه و امتداد آن).
- شکل‌دهی به ذهنیت خواص و نخبگان به‌واسطه‌ی جریان‌سازی و موج‌آفرینی.
- گفتمان‌سازی و ایجاد دغدغه جمعی معطوف به مطالبات مقام معظم رهبری.
قالب‌های فعالیت:
ابزارهای پیش‌بینی‌شده برای این هدف عبارت‌اند از:
- مقالات، یادداشت‌ها و مصاحبه‌ها (وبگاه تحلیلی تبیینی برهان)
- پژوهش‌های و گزارش‌های راهبردی
- کتاب‌ها و اندیشنامه‌های تخصصی
- نرم‌افزارها و محتواهای چندرسانه‌ای
- درس‌گفتارهای علمی
- نشست‌ها و هم‌اندیشی‌های تخصصی در مراکز علمی-دانشگاهی
- کرسی‌های آزاداندیشی
- بسته‌های موضوعی تصویری
خط‌مشی و رویکرد در تولید محتوا:
- تبیین مواضع نظام، امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری
- استخراج شبهات در همه حوزه‌ها و پاسخ به آنها
- مسئله‌محوری ناظر به خطِ معرفتی انقلاب‌اسلامی
- ریل‌گذاری راهبردی برای حرکت تکاملی آینده‌ی جامعه
- طراحی سامانه‌ی تئوریک و منظومه‌ی معرفتی
- تکیه بر ایدئولوژی اسلامی و انقلابی در امتداد تقابل با علوم انسانی سکولار
- بهره‌گیری غیرمقلدانه از نظریه‌های متفکران غربی
- آفند به نقاط چالش‌خیز دشمنان داخلی و خارجی
- بررسی و نقد نظریه‌های رقیب یا معارض
- تولید گفتمان در فضای نخبگانی و عمومی جامعه
ویژگی‌های اندیشکده برهان:
- قدرت پژوهش بالا مبتنی بر شبکه نخبگان حوزه و دانشگاه
- کیفیت بالای محتوای مطالب اعم از: نو بودن، اثرگذار بودن و…
- به دور بودن از مطالب خبری، توهین‌آمیز و شعاری
- ایجاد یک مرکز جامع برای تمامی شبهات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی همراه با جواب
- استفاده به‌موقع و دقیق از فرصت‌ها برای غلبه بر دشمن
- بهره‌مندی از اتاق‌های فکر برای سیاست‌گذاری‌ها و فعالیت‌های سایت
- پاسخگویی به شبهات، بیانیه‌ها، نامه‌ها با قوت و سند در کوتاه‌ترین زمان
- تولید محتوا مبتنی بر تهیه برآورد راهبردی
- بالا بودن سرعت انتقال
- تولید محتوا بر اساس نیازسنجی و مسأله‌محوری
- ارزیابی علمی مطالب
- قابلیت موج‌سازی
- تعامل دوسویه با مخاطب
- ارائه گزارش‌های تحلیلی – روایی از مسائل روز
- فرآیند تولید و توزیع محتوای برهان
اصول و سیاست‌های محتوایی برهان:
- مبتنی بودن بر نیاز نظری و فکری کنونی جامعه (مسأله‌محوری و روزآمدی)
- مستدل، منطقی و در صورت لزوم مستند بودن (پرهیز از مغالطه و عبارات خطابی)
- مرجعیت گفتمان امامین انقلاب‌اسلامی
- فاخر بودن ادبیات و خودداری از به‌کارگیری الفاظ سخیف و سبک
- دفاع واقع‌بینانه و نقد منصفانه
- ارائه پاسخ‌های بنیادی و اساسی به‌جای پاسخ‌های قشری و سطحی
- سرعت و ابتکار عمل در پاسخگویی و عرضه‌ی تحلیل
- رعایت اخلاق رسانه‌ای
- پرهیز از محافظه‌کاری
گردآورنده: سعید دهقانی
بازپینگ: فهرست معتبرترین اندیشکدههای ایران - اندیشکده مشیر