تفاوت کوچینگ و منتورینگ برای بسیاری از افراد غیر واضح و مبهم بوده تا جایی که در بسیاری از موارد این دو اصطلاح به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرد. عملا بهترین راه برای توضیح تفاوت کوچینگ و منتورینگ بیان تعاریف دقیق و درست از هر کدام است بنابراین در ادامه به توضحی کوتاه راجه به کوچینگ و منتورینگ و مراحل رشد و توسعه فردی یا سازمانی خواهیم پرداخت.
کوچینگ و منتورینگ هر دو حرفه‌ای تخصصی هستند که به مقوله رشد و توسعه در زمینه‌های مختلف و سطوح مختلف می‌پردازند. هر دو برای یک هدف واحد رشد و توسعه فرد ، گروه یا سازمان تلاش می‌کنند اما در سطوح و مراحل مختلف. تفاوت در رویکردهای اتخاذ شده بین کوچ و منتور هم ناشی از تفاوت سطح و مرحله‌ای است که منتور و کوچ فعالیت می‌کنند.اصطلاح کوچ و منتور بیش از آنکه مربوط به فرد باشد بیشتر به رویکرد اتخاذ شده مربوط است.بنابراین تفاوت کوچینگ و منتورینگ با این توضیح روشن می‌شود که این دو رویکردهایی متفاوت برای مراحل مختلفی از رشد و توسعه هستند.
هر فرد ، گروه یا سازمان برای رشد خود نیازمند کسب مهارت‌های پایه‌ای برای فراهم کردن شرایط و بستر رشد است که بدون آن عملا تلاش برای رشد و توسعه سخت و گاهی بی نتیجه خواهد بود. قدم اول برای رشد شروع فرآیند تغییر است. هر چه تغییرات درست‌تر ، عمیق‌تر و همه جانبه‌تر ، رشد و توسعه بهتر و کم هزینه‌تر خواهد بود.
بستر ابتدایی برای برای رشد باید توسط یک کوچ یا مربی فراهم شود در اصول مدیریت تغییر نقش کوچ به شدت تعیین کننده و حساس است.
پس از آنکه تغییرات ابتدایی برای فراهم آمدن زمینه رشد انجام شد و عملا موانعی که مربوط به خود فرد است، از دیدگاه گرفته تا رویکردها ، عادات و سبک زندگی اصلاح شد در چنین شرایطی فرد آماده دستیابی به نتایج مطلوب و قدم گذاشتن در مسیر رشد و توسعه است. مرحله اول اصولا توسط کوچ‌ها و مرحله دوم توسط منتورها انجام می‌شود. بنابراین مخاطب خدمات کوچ و منتور افراد متفاوتی هستند که نیازها و اقتضاعات متفاوت دارند و تفاوت آنها در سطح دانش ، آگاهی ، مهارت ها خلاصه می‌شود.
مراجعه به یک منتور در زمانی که ما در ابتدای مسیر رشد و در مراحل تغییر هستیم یا به تازگی این روند را شروع کرده یا صرفا تصمیمی برای آن داریم کاری اشتباه و بی ثمر است و همچنین زمانی که ما از مرحله تغییر و نهادیه شدن عادات درست گذر کردیم. ادامه روند کوچینگ و عدم ورود به پروسه منتورینگ نیز اشتباه و در جا زدن تلقی می‌شود.
بنابراین هر دو تخصص کوچینگ و منتورینگ برای بهبود عملکرد ، ارتقاء توانایی‌ها ، افزایش دانش عملی و تجربی و رسیدن به اهداف کمی و کیفی در ابعاد متخلف زندگی است اما هر کدام در مراحل مختلف به کمک ما خواهند آمد.
مراجعه به منتور یا استفاده از شیوه های منتورینگ برای مراجعین در مراحل ابتدایی شاید نتایج ملموس و زود هنگامی را در پی داشته باشد اما این روند ثابت و پایدار نبوده و وابستگی فرد یا سازمان به منتور ، عدم استقلال رأی و نظر ، عدم ارتقاء مهارت‌های فردی و اجتماعی و در نهایت سرخوردگی و شکست را در پی خواهد داشت. در چنین شرایطی رشد و توسعه فرد را غیر ارگانیک می‌دانیم.
در مبانی و اصول مدیریت تغییر در فرد یا سازمان بیان می‌شود که مراحل این تغییر از ابتدا تا حصول نتیجه به شکل زیر است:
.مرحله ایجاد که عملا با تغییر دیدگاه و احساس نیاز به آن شروع شده و به اصلاح عادت‌ها ، سبک زندگی و کشف توانایی یا علایق و استعدادها و کسب تجربیات عملی فردی و اجتماعی می‌انجامد با همراهی کوچ یا مربی انجام خواهد شد
مرحله تثبیت که بیشتر به شناخت ابزارها ، ارزش‌ها و اهداف می‌پردازد عملا نقشه راه موفقیت هر فرد یا سازمان را مشخص و واضح می‌کند. در این مرحله انواع رویکردها برای رسیدن از ابزارها به ارزش‌ها و سپس از ارزش‌ها به اهداف بررسی و تجربه می‌شود تا بهترین رویکرد توسط فرد و پس از تجربه و تفکر انتخاب شود . در این مرحله که معمولا از آن به مرحله گذار از کوچ به منتور یاد می‌کنیم از کمک‌های کوچ و منتور البته نه بصورت هم زمان بلکه در ادامه هم استفاده می‌کنیم.
مرحله نهایی که مرحله توسعه است به تمامی با کمک منتور صورت می‌پذیرد. در این مرحله با اندوخته‌ای ارزشمند از دانش ، اطلاعات ، آگاهی و تجربه و با تکیه بر دیدگاهی درست و جهانشمول و با انگیزه و تصمیمی قاطع و خلل ناپذیر و با همه امکانات مادی و معنوی که در مراحل قبل فراهم آمده است ، شکوفایی فرد یا سازمان نمایان می‌شود. پیشتبانی و همراهی منتور در این مرحله به گونه خواهد بود که رفته رفته استقلال فرد یا سازمان محقق شده و به مرور وابستگی از هر حیث کاهش پیدا می‌کند تا جایی که اطمینان حاصل شود که بدون کمک منتور نیز امکان ادامه مسیر به بهترین شکل ممکن میسر خواهد بود.
البته در بسیاری از منابع تعاریف متفاوتی از کوچینگ و منتورینگ ارائه شده اما آنچه در رابطه با تفاوت کوچینگ و منتورینگ گفته شد بر پایه‌ی تحقیقات و تجربیات عملی در سالیان گذشته است . در این موضوع تلاش شده که با بررسی دقیق علمی و عملی رویکردها و نظریات مختلف مورد آزمون و تجربه قرار گیرد و در این روند از روش‌های علمی برای راستی آزمایی و میزان تأثیر رویکردهای مختلف استفاده شده است.
شرح کامل پژوهش‌ها و مطالعات مختلف صورت گرفته در این خصوص به زودی منتشر خواهد شد.