روانشناسی مثبت گرا و زندگی مادران
تاریخ روانشناسی در ابتدا به عنوان یک علم، تنها بر بیماری‌ها و ضعف‌های بشر تمرکز داشت و روانشناسان تلاشی برای کمک به بهزیستی انسان‌ها نمی‌کردند اما با پیدایش جنبش روانشناسی مثبت گرا، اهمیت پرداختن به عواطف و هیجانات انسانی مطرح گردید و موضوعاتی مانند معنویت، امید و خوش‌بینی، شادکامی و… در دستور کار روانشناسان قرار گرفت. رسالت یک روانشناس، دیگر فقط برطرف کردن مشکلات و روان‌درمانی نیست بلکه کمک به انسان هاست تا زندگی خود را از مکان حاضر چند پله ارتقا بخشند. هدف نهایی روانشناسی مثبت، مطالعه علمی توانمندی‌های شخصی و اجتماعی و ارتقاء سطح زندگی انسان هاست. بنابراین بنیادی‌ترین مفاهیم این رویکرد عواملی است که سازگاری انسان را در زندگی بالا ببرد، در این مقاله سعی بر آن است که به تاثیر روانشناسی مثبت بر زندگی مادران بپردازیم.
هیجان‌های مثبت نقش حساسی در بهزیستی روانی و جسمانی انسان‌ها دارند و روان درمانگر مثبت گرا باید بر هیجانات مثبت و توانایی‌های بارز افراد تأکید کند مثلاً اگر فردی در زندگی خود بسیار مهربان و خوش اخلاق است اما به دلیل مشکلات خانوادگی سطح استرس بالایی را تجربه می‌کند، یک روان‌درمانگر مثبت گرا از نقاط قوت او که همان مهربانی و خوش اخلاقی است استفاده کرده و آنها را بسط می‌دهد و درکنار آن به فرد کمک می‌کند تا در برابر مشکلات و استرس‌های خود راهبرد صحیحی را در پیش گرفته و بتواند آن را مدیریت و در دراز مدت اصلاح نماید.
موضوع مهم بعدی در مثبت گرایی، تفکر مثبت است. تفکر مثبت با عمل کردن به عنوان یک مانع در برابر استرس‌ها و افزایش راهبردهای کنار آمدن فعالانه و استفاده از رفتارهای سالم باعث افزایش بهزیستی ذهنی افراد می‌گردد[1]. فردی که فکرش مثبت باشد تقریباً همه‌ی رویدادها و اتفاقات زندگی خود را به صورت مثبت تعبیر و تفسیر می‌کند و این موضوع در ارتقاء روحیه فرد و بالابردن راندمان کاری او بسیار اثرگذار است. پس تلاش برای تغییر تفکر افراد به یک فکر و ذهن مثبت تلاشی هدف دار و مؤثر است.
خلقت متفاوت زن و مرد باعث شده است که هر کدام نقشی در ادامه و تکامل آفرینش و در حرکت تاریخ ایفا کنند و زن به عنوان مادر نقشی پررنگ‌تر دارد، مادران یکی از ارکان مهم جوامع بشری هستند زیرا از مهمترین فعالیت‌های نظام جوامع که همان تربیت و کادرسازی برای آینده جامعه است را برعهده دارند و نقش زن در این موضوع اصلاً قابل مقایسه با مردان نیست. همچنین در نظام خانواده به دلیل حضور بیشتر مادران و تعامل بیشتر با فرزندان، مادر نقش پررنگی را ایفا می‌کند. اگر مادر خانواده از لحاظ روانی در وضعیت مناسبی باشد و هیجانات مثبت را تجربه کند بر کل خانواده تأثیر بسیار مثبتی گذاشته می‌شود و به‌همین دلیل است که نقش روانشناسی مثبت بر زندگی مادران نقشی انکار ناپدیر است.
به لحاظ اینکه آسیب‌های روانی به جهت عدم وجود منابع مثبت و استفاده مداوم از افکار منفی در زندگی ایجاد و تثبیت می‌شوند، اگر همه مادران با استفاده از روانشناسی مثبت نگر در ابتدا سطح بهزیستی روانی، عزت نفس، شادکامی، امیدواری و نشاط خود را بهبود می‌دادند و به تبع این تغییرات موجب رشد و پیشرفت خانواده و فرزندانشان می‌شدند. تحقیقات پژوهشگران مختلف در زمینه روانشناسی مثبت ثابت کرده است برنامه‌های درمان مثبت که در جهت حمایت از بهبود سلامت روان و بهزیستی روانشناختی والدین اجرا شده است بسیار تأثیرگذار و موفق بوده است. در ادامه جهت آشنایی بیشتر با این نوع درمان‌ها به یک نمونه پروتکل درمان مثبت اشاره می‌کنیم.
پروتکل درمانی روانشناسی مثبت
| جلسه اول | اولین مرحله در ابتدای جلسه آشنایی اعضا با دوره آموزشی است. سپس به تاثیر شادی و شادکامی در زندگی پرداخته می شود و در ادامه مسیرهای دستیابی به یک زندگی رضایت بخش و خوب بررسی می شود. |
| جلسه دوم | در این جلسه آشنایی مختصری با انواع فضیلت ها و توانمندی های شخصی انجام گرفت و هرکدام از اعضا توانمندی های خود را شناسایی کرده و باید تلاش کنند از آنها به شکلی نو استفاده کنند. |
| جلسه سوم | آشنایی با هیجانات و امور مثبت زندگی از جمله نعمت های زندگی و کاربست آنها در زندگی |
| جلسه چهارم | از فرد خواسته می شود سه مورد از امور مثبت یا نعمت های زندگی اش را یادداشت کند و تاثیر آنها را در زندگی خود بررسی کند و همچنین بررسی فن میراث شخصی در زندگی، معناجویی در زندگی و بدنبال معنا و قصد زندگی |
| جلسه پنجم | گسترش دایره ارتباطات شخصی بصورت مناسب و افزایش خوشنودی در زندگی از مسیر خوشحال کردن دیگران و یادگیری فن تشکر و سپاس گذاری از دیگران |
| جلسه ششم | آشنایی با روابط خوب اجتماعی و بررسی این روابط در داشتن یک زندگی شاد و آشنایی با فن پاسخ دهی فعال و سازنده |
| جلسه هفتم | آشنایی با شیوه پایدار کردن لذت ها و همچنین بررسی کار باطمانینه و تاثیرآن در داشتن یک زندگی مثبت از لحاظ روانی و رضایت از زندگی |
| جلسه هشتم | بررسی بازخورد دوره در زندگی اعضا، جشن شادی پایان دوره، هماهنگی جهت پیگیری تاثیر دوره |
همانطور که مشاهده کردید تاکید روند درمان مثبت گرا بر گسترش فضیلت‌های زندگی و شادی و امور مثبت در زندگی است و کاربست روانشناسی مثبت در زندگی مادران یقیناً اثرات مثبتی را بر خانواده‌ها و جامعه به دنبال خواهد داشت.
نویسنده: مطهره هویدا
[1] باسون،2008
