تاریخ بشر نشان می‌دهد تمایل انسان‌ها از همان ابتدای خلقت به سمت زندگی اجتماعی بوده و هست و بعضی از جامعه‌‌‌شناسان ریشه آن را در مدنی بالطبع بودن انسان‌ها می‌دانند اما برخی دیگر هم وجود عوامل خارجی را عامل تشکیل دهنده جوامع انسانی می‌دانند و معتقدند این جوامع تاحدودی بصورت اجباری تشکیل شده اند. رکن اصلی جامعه بشری نهاد مقدس خانواده است و زن نقش آفرین‌ترین عضو در این نهاد است و تاثیر زیادی در رشد وتکامل اعضای جامعه دارد. اهمیت پرداختن به موضوع زن ریشه در اهمیت نهاد خانواده دارد و شرط ساختن جامعه‌ای سالم و پویا حفظ سلامت فکری و فرهنگی نهاد خانواده است که این مهم بیش از همه با تلاش‌های زنان در خانواده صورت می‌گیرد. در این مقاله تلاش بر آن است تا با بررسی تأثیر زنان بر ارتقاء سطح فکری خانواده مسیر صحیحی را برای این موضوع طراحی کنیم.
از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نقش‌هایی که زنان می‌تواند ایفا کند، نقش مادری و همسری است که در آموزه‌های دینی بسیار ارزشمند قلمداد شده است. زن در خانواده می‌تواند در موقعیت و جایگاه‌های مختلف، ایفای نقش کند و تأثیرگزار باشد، بنابراین ضروری است که از جایگاه خود و نقش‌هایی که می‌تواند در حوزه روابط خانوادگی ایفا کند آگاهی داشته باشد تا با علم به این موضوع بتواند در جهت سامان دادن به خانواده و روابط خانوادگی حاکم بر آن تأثیرگذار باشد. وقتی یک مرد و زن با یکدیگر پیمان ازدواج می‌بندند، درکنار هم مجموعه‌ای را ساخته که از لحاظ فکری فضای خاصی برای آن به وجود می‌آید و هر دو به اندازه هم در شکل‌دهی این فضا نقش دارند اما معمولاً با اضافه شدن فرزندان به این مجموعه، نقش زنان پررنگ‌تر می‌شود زیرا یک مادر از نخستین روز تولد نوزاد بیشترین تماس و ارتباط را با او دارد و خواه ناخواه تأثیر عمیقی بر او می‌گذارد. تقریباً همه‌ی کودکان به زبان و لهجه‌ای که مادرشان صحبت می‌کند، سخن گفتن را آغاز می‌کنند و به همین دلیل است که اولین زبان هر فرد زبان مادری او نامیده می‌شود پس بطور واضح می‌توان این نتیجه را گرفت که خط فکری خانواده‌ها اثر عمیقی از باورها و تفکرات زنان دریافت می‌کند و رابطه میان زنان و ارتقاء فکری خانواده یک رابطه‌ی جدایی‌ناپذیر است.
تفکر عقلانی
نکته‌ای که باید حتماً به آن توجه داشت این است که زنان در نقش یک والد باید یک والد منطقی _عاطفی باشند. وقتی که سطح فکری و فرهنگی زنان بالا می‌رود، تعاملات آن‌ها در خانواده از کنش عاطفی به کنش عقلانی بدل می‌شود و اگر زنان تنها به سمت رفتار عقلانی بروند، خانواده دچار ناهماهنگی می‌شود، بنابراین همیشه تعادل باید حفظ شود و حتی در تربیت فرزندان باید زنان با آگاهی برای جامعه‌پذیر کردن فرزندان خود بر کنش عاطفی مثبت درکنار کنش عقلانی تمرکز کنند و تلاش کنند مسیر حرکت فرزندان و بطور کلی خط سیر خانواده را مشخص می‌کنند.
زنانی که در خانواده فقط کنش‌ها و واکنش‌های عاطفی از خود بروز می‌دهند و شناخت و مدیریت صحیحی بر روی احساسات و هیجانات خود ندارند یقیناً کودکانی با سطح فکری و عقلانی بالایی پرورش نمی‌دهند زیرا کودک از مادر خود می‌آموزد به جای فکر کردن روی موضوعات واکنش‌های آنی و هیجانی از خود بروز دهد. اما این کنش عقلانی چگونه حاصل می‌شود؟ شاید یکی از پاسخ‌ها به این سوال، توجه به شیوه‌های اندیشیدن به جای تمرکز بر روی آموزش اندیشه‌های خاص است، موضوعی که متأسفانه حلقه مفقوده تربیت در بسیاری از خانواده‌ها است. اگر کودکی از والدین خود تفکر و تصمیم‌های منطقی را ببیند و در فرآیند تربیت آن را بیاموزد برای او به مراتب مفیدتر از بسیاری آموزش‌های بی‌فایده‌ای است که از همان کودکی با گذاشتن در کلاس‌های متنوع و مهدها والدین سعی می‌کنند به وسیله آن سطح فکری کودک خود را بالا ببرند. ارتقاء سطح فکری
دغدغه‌های فرهنگی
دغدغه‌هایی که هریک از اعضای خانواده به طور گسترده بر روی آن تمرکز داشته و زمان و انرژی زیادی برای آن صرف می‌کنند مسلماً بر فضای فکری کل خانواده اثر می‌گذارد. متأسفانه فرهنگ امروز جامعه به سمتی پیش رفته است که عمده‌ترین دغدغه‌های زنان به سمت مسائل مادی از جمله مدگرایی و آرایش سوق پیدا کرده است و این تمایلات سطح پایین باعث شده ظرف فکری زنان پر شده و از رفتن به سمت مسائل عالی فرهنگی باز‌داشته شوند و به تبع فضای خانواده هم به سمت مسائل حواشی پیش رود و تأثیر زنان بر ارتقاء فکری خانواده به جای حرکت مثبت به سمت منفی گام بردارد. پس در جهت تغییر فضا و مشکلات به وجود آمده لازم است این آگاهی در زنان ایجاد شده و آسیب‌هایی که در اثر این مقولات به زن و خانواده وارد می‌شود بصورت جامع مورد تحلیل قرار گیرد. وقتی یک زن جایگاه واقعی خود را پیدا کند و به دغدغه‌های اصیل خود رجوع کند در واقع خود را از حالت شیء بودن و یا ابزار بودن و مصرف‌زدگی خارج کرده و ضمن بازیافتن دغدغه‌ها و وظایف مهم خود در تغییر فضای فکری خانواده نقش بسزایی خواهد داشت.
نویسنده: مطهره هویدا
