مهاجرت پدیده‌ی قرن بیستم و بیست و یکم است. آدم‌ها در چند دهه‌ی اخیر بیش از هر دوره‌ای در تاریخ مهاجرت کرده‌اند و مهاجرت می‌کنند. گاه مجبور می‌شوند مهاجرت کنند. گاه به اختیار خودشان به سرزمین دیگری رهسپار می‌شوند. اما در هر صورت به امید یک زنگی بهتر است که مهاجرت می‌کنند. اندیشکده دیاران
در جهان امروز بیش از ۲۵۸ میلیون نفر در کشورهایی زندگی می‌کنند که در آن به دنیا نیامده‌اند. ۲۵۸ میلیون نفر مهاجر در سراسر جهان وجود دارد. سهم ایران از جمعیت مهاجران جهان قابل‌توجه است. طبق آمارهای سازمان ملل متحد ایران میزبان ۱. ۱ درصد از جمعیت مهاجران دنیا است. تعداد مهاجران حاضر در کشور ایران از بسیاری از کشورهای پیشرفته و به اصطلاح مهاجرپذیر مثل سوئد، اتریش، هلند و… بیشتر است. اما انگار در ایران کسی حواسش به مهاجران نیست.
هر وقت صحبت از مهاجرت می‌شود همه یاد خروج از ایران می‌افتند. انگار مهاجرت صرفاً به معنای «رفتن» است و نه به معنای «آمدن». در منطقه‌ی ناامن و بی‌ثبات خاورمیانه ایران سفت و قرص و محکم ایستاده است و همین عامل بسیار بزرگی در جذابیت ایران به عنوان مقصد مهاجرت است.
غفلت در مورد مهاجران آن قدر زیاد است که حتی آمار دقیق و یکسانی از تعداد آن‌ها در ایران وجود ندارد. برخی نمایندگان و تصمیم‌گیرندگان تعداد مهاجران قانونی و غیرقانونی حاضر در ایران را ۴ میلیون نفر اعلام می‌کند. سازمان ملی آمار تعداد آن‌ها را ۶. ۱ میلیون نفر و سازمان جهانی مهاجرت تعداد مهاجران حاضر در ایران را ۷. ۲ میلیون نفر اعلام کرده است.
اما همه‌ی آمار‌ها یک فصل مشترک دارند: یک مسئله‌ی بزرگ مورد غلفت: تعداد مهاجران ورودی به ایران از تعداد ایرانیان خروجی از کشور بیشتر است. در بهترین حالت در ایران اگر نگاهی وجود دارد نگاه تهدیدمحور است. نگاهی که رسانه‌ها آن را گسترش داده‌اند و در جامعه فراگیر شده است. اما نمودارهای سرشماری سال ۱۳۹۵ سازمان ملی آمار ایران می‌گوید که بیش از ۴۵ درصد مهاجران حاضر در ایران زیر ۱۹ سال سن دارند. هرم سنی مهاجران حاضر در ایران حکایت از جوان و پویا بودن آنان دارد و این یعنی یک فرصت بالقوه برای ساختن فردای ایران.
داستان شکل‌گیری دیاران:
دیاران به خاطر جای خالی یک دیدگاه شکل گرفت: دیدگاهی مثبت به مهاجران.
چرا به مهاجران در ایران فقط به عنوان یک تهدید نگریسته می‌شود؟ چرا نگاه ما به کسانی که چهل سال پیش برادران مسلمان ما بودند و ما آن‌ها را با آغوش باز پذیرفته بودیم نگاهی از بالا به پایین شده است؟
چرا گاهی اوقات اولیه‌ترین حقوق انسانی مهاجران در ایران در نظر گرفته نمی‌شود؟ چرا آن‌ها حق دریافت گواهینامه‌ی رانندگی ندارند؟ چرا حق مالکیت ندارند؟ چرا برای سفر کردن در داخل خاک ایران از وزارت کشور مجوز بگیرند؟ چرا حق استفاده از خدمات الکترونیک بانک را ندارند؟ چرا حق داشتن یک عابربانک ساده را ندارند؟
چرا کسی که پدربزرگش ۴۰ سال پیش به ایران مهاجرت کرده بوده هنوز هم با وجود تولد خودش و پدرش در ایران مهاجر نامیده می‌شود؟
چرا خود ایرانی‌ها مهاجران را تحویل نمی‌گیرند؟
چرا کسی به ظرفیت بالای مهاجران برای اعتلای کشور ایران نگاه نمی کند؟ چرا کسی به فرهنگ مشترک بین ایرانیان و مهاجرانش به عنوان یک عامل تحکیم بخش و تقویت کننده ی حرکت به سوی پیشرفت دو کشور همسایه نگاه نمی کند؟
چرا… چرا… چرا… همه‌ی این چرا‌ها بود که ما را کنار هم جمع کرد و دیاران را در سال ۱۳۹۶ شکل داد.
مأموریت‌های دیاران:
دیاران مأموریت خودش را در دوسطح تعریف کرده:
- تغییر نگرش نسبت به مهاجران در جامعه‌ی ایران
- مطالعه‌ی آسیب‌شناختی قوانین مربوط به مهاجران در ایران.
کمی که راجع به موضوع مهاجران در ایران کنکاش کردیم به این نتیجه رسیدیم که بخش بزرگی از مشکلات زندگی مهاجران در ایران به خاطر قوانین فرسوده و قدیمی هستند. قوانینی که‌گاه ۹۰سال از عمرشان می‌گذرد. اما هنوز کسی نیامده که آن‌ها را آسیب‌شناسی کند، نمونه‌های موفق در دنیا را مطالعه کند و سعی کند راهکار پیشنهاد بدهد.
یک سری دیگر از مشکلات هم به خاطر نگرش‌های جاافتاده در میان مردم است. نگرش‌هایی که بیشتر حاصل کژنمایی‌های رسانه‌ها در ۳۰ سال گذشته بوده. رسانه‌هایی که دیواری کوتاه‌تر از مهاجران در ایران ندیدند و هر را چه دستشان می‌آمد منسوب می‌کردند به مهاجران؛ بی‌هیچ سند و دلیل و مدرکی.
سایر مأموریت‌ها:
- انجام پژوهش‌های تطبیقی مرتبط سیاست‌‌های مهاجرتی کشورهای مختلف
- ترجمه و تلخیص کتاب‌ها و گزارش‌های بین‌المللی در حوزه مهاجرت و مهاجران در جهان
- انجام پژوهش‌ها و تحقیقات میدانی پیرامون مهاجران حاضر در ایران و جریان‌های مهاجرتی به ایران
- آسیب‌شناسی قوانین مهاجرتی ایران
- تلاش برای تغییر نگرش عمومی و سیاست‌گذاران به مهاجران حاضر در ایران از طریق فعالیت‌های ترویجی
- تلاش برای بهبود قوانین مهاجرتی کشور از طریق ارائه راهکارهای سیاستی به نهادهای سیاست‌گذار
راه‌های ارتباط با اندیشکده دیاران
پست الکترونیکی: diaranmail@gmail.com
تلگرام: @d_diaran
شبکه‌های اجتماعی: @diaran_ir
گردآورنده: سعید دهقانی
